Տիգրան և Աժդահակ
Մովսես Խորենացի՝ «Հայոց պատմություն»
Հայոց թագավորն էր Արի Հայկի ժառանգներից Տիգրանը: Տիտան Բելի ժառանգներից Աժդահակն էր Տիտանների թագավոր: Եվ խաղաղության դաշինք էին կնքել նրանք իրար հետ: Բայց Տիգրանի զորությունը մշտապես երկյուղի մեջ էր պահում Աժդահակին: Նրան առավել մտահոգում և անհանգստացնում էր հայ և պարսիկ արյունակից Արի Ազգերի միջև եղած սիրո կապը, որ առավել հզորացնում էր Տիգրանին:Այս տևական մտատանջություններից ու կասկածներից ալեկոծված՝ մի գիշեր Աժդահակը այնպիսի երազ է տեսնում, որ ոչ արթուն ժամանակ էր աչքով տեսել և ոչ էլ երբևէ ականջով լսել:Աժդահակը, այդ երազից սարսափած, քնից վեր է թռչում և կեսգիշերին, չսպասելով լուսաբացին, շտապ կանչում է իր խորհրդականներին: Երբ խորհրդականները հավաքվում են, Աժդահակը տրտում և մտահոգ, հայացքը գետին հառած, խոր թառանչ է արձակում: Խորհրդականները հարցնում են պատճառը, իսկ նա ժամերով լռում է և, ի վերջո, հեծկլտալով նրանց պատմում է իր տեսած ահավոր երազը:
— Իմ սիրելինե՜ր,- ասում է նա,- երազումս ես մի անծանոթ երկրում էի, մի բարձրաբերձ լեռան վրա, որի գագաթը թվում էր պատած սարսափելի սառնամանիքով: Կարծես մեկը ասելիս լիներ, որ դա Հայամարդերի երկիրն է: Երբ ես երկար նայում էի այդ լեռանը, հանկարծ մի ծիրանազգեստ կին երևաց՝ ծածկված երկնագույն քողով՝ բարձր լեռան գագաթին նստած: Կինը բարձրահասակ էր, խոշոր աչքերով, կարմիր այտերով և ծննդաբերության ցավերով էր բռնված: Ես հիացմունքով ու ակնապիշ նայում էի այդ կնոջը: Հանկարծ կինը ազատվեց և բերեց երեք զավակ, երեքն էլ հասակով ու տեսքով՝ կատարյալ դյուցազուններ: Առաջինը առյուծի վրա նստած սլացավ դեպի արևմուտք, երկրորդը՝ ընձի վրա նստած, դիմեց հյուսիս, իսկ երրորդը՝ հրեղեն նժույգ սանձած, բուռն թափով հարձակվեց մեր տերության վրա: Այս խառն երազների մեջ մեկ էլ ինձ թվաց, թե ես կանգնած եմ իմ ապարանքի տանիքին, ուր ցայտում էին բազմաթիվ գունագեղ շատրվաններ. այնտեղ էր կանգնած նաև մեր Աստվածը՝ իր հրաշալի տեսքով. և ես, ձեզ հետ միասին, նրան պատվում էի զոհերով ու խնկով: Այդ պահին հանկարծ վեր նայեցի և տեսա այն հրեղեն ձիավորին, որ արծվի նման վար սլանալով հարձակվեց մեզ վրա և մոտենալով, ուզում էր կործանել մեր Աստծուն: Այդ պահին ես կռվի մեջ մտա և այդ սքանչելի գազանի հարձակումն ինձ վրա ընդունեցի:
ՈՒ երկար, շատ երկար կռվեցինք տարբեր զենքերով: Եվ կռիվը վերջացավ իմ կործանումով: Տագնապալի հուզմունքից սաստիկ քրտնել էի, քունս փախավ և թվում էր, թե այլևս կենդանի չեմ: Կարծում եմ, որ այս երազս ուրիշ բան չի նշանակում, քան այն, որ Արի Տիգրանի կողմից մեզ վրա անակնկալ հարձակում է սպասվում: ՈՒստի խնդրում եմ ձեզ՝ խոսքով ու գործով, բարի խորհրդով ինձ աջակից ու օգնական լինեք: Խորհրդակիցները բավական օգտակար մտքերու խորհուրդներ են առաջարկում Աժդահակին. նա շնորհակալությամբ ընդունում է: Ապա զոհ է մատուցում Վիշապ Աստծուն և խնդրում՝ օգնել իրեն ազատվելու Տիգրանից, որը օր ու գիշեր աներևույթ հալածում է իրեն արթուն թե քնած ժամանակ:Վիշապը հայտնվեց Աժդահակին և ասաց.- Ո՛վ, ամենամե՜ծդ քաջերի մեջ, գիտցիր, որ թշնամիներից զգուշանալու, նրանց մտադրությունը գուշակելու և նրանց կործանելու համար լավագույն ձևը սիրո միջոցով դավելն է:
Եվ Տիգրանի դեմ որոգայթ լարելու ամենահարմար ձևը նրա քրոջ՝ գեղեցկագույն և խոհեմ Տիգրանուհուն կնության առնելն է: Ձեր խնամիական կապերը նախ լայն հնարավորություն կընձեռեն քեզ ազատ ու համարձակ երթևեկության, ապա և Տիգրանի մտերիմներին գանձերով ու պատվի խոստումներով կաշառելու, որպեսզի նրանք կամ թաքուն սպանեն Տիգրանին, կամ էլ նրան լքելով, մատնեն քո ձեռքը, իբրև մի անզոր տղայի:Եվ Աժդահակը անմիջապես անցավ գործի: Նա պատգամավորներ ուղարկեց Տիգրանի մոտ, մեծամեծ նվերներով: Նրանք ներկայացան Տիգրանին և նրան հանձնեցին Աժդահակի նամակը: Աժդահակը գրում էր. «Մեր եղբայրություն ըգիտե, որ աշխարհում ոչ մի բան այնքան օգտակար չէ, քան Աստվածների պարգևած սերն ու միաբանությունը, մանավանդ իմաստունների և հզորների միջև: Այդ դեպքում դրսից խռովություններ չեն ծագի, ծագելու դեպքում էլ՝ իսկույն կընկճվեն, իսկ ներքին խռովությունները կհալածվեն, որովհետև դրսից նպաստող չի լինի: Բարեկամոթյամբ պայմանավորված այդ շահավետ օգուտը նկատի առնելով, ուզում եմ առավել խոր ու հաստատուն դարձնել սերը մեր միջև, որպեսզի երկուսս էլ ապահով զգալով՝ հաստատուն և ամբողջական պահենք մեր տերությունները: Այդպես էլ կլինի, եթե դու ինձ կնության տաս քոքրոջը՝ Հայոց մեծ օրիորդ Տիգրանուհուն: Եվ եթե համաձայնես, ապա նա կդառնա թագուհիների թագուհի: Ո՜ղջ եղիր, իմ թագակից և սիրելի եղբա՜յր»:
Տիգրանը համաձայնվում է իր գեղեցիկ քրոջը՝ Տիգրանուհուն, կնության տալ Աժդահակին: Աժդահակն ամուսնանում է Տիգրանուհու հետ և նրան իր կանանց մեջ առաջինն է դարձնում: Պատճառը ոչ միայն իր նենգ մտադրությունն էր, այլև Տիգրանուհու անչափ գեղեցկությունը:Անցնում են տարիներ: Աժդահակի մեջ ավելի ու ավելի են խտանում չար ու խարդախ մտքերը: Եվ նա արդեն Տիգրանին կործանելու ծրագիր էր նյութում: Եվ փորձում էր այդ գործին մասնակից դարձնել կնոջը՝ Տիգրանուհուն:- Դու տեղյակ չես,- ասում է Աժդահակը,- որ քո եղբայր Տիգրանը իր կնոջ դրդմամբ նախանձում է քեզ՝ համայն Չարյաց տիկնանց տիկին դառնալուդ համար: Այս նախանձի հետևանքը կլինի իմ մահը, որից հետո Տիգրանի կինը կկարգվի Արյաց ու Չարյաց վրա միանձնյա տիկին: Այժմ ամեն ինչ քեզանից է կախված. կա՜մ պիտի լինես եղբայրասեր և հանձն առնես մեր խայտառակ կործանումը, կա՜մ քո բարին գիտակցելով, մի օգտակար խորհուրդ խորհես մեր ապագայի մասին:Խիստ վշտացավ Տիգրանուհին ամուսնու խոսքերից՝ մի ահավոր գուժ կար նրանց մեջ: Եվ խախտվեց նրա անդորրը, փախավ նրա քունը: Տառապալից մտքերի մեջ ընկած, նա առանձնացել էր, ոչ մեկի հետ չէր խոսում՝ ինքն իր հետ էր և իր չարագուշակ մտքերի: Ցերեկները փակվում էր սենյակում, իսկ գիշերները միայնակ թափառում էր դաշտերում:Անքնությունից, հոգեկան տառապանքներից և հուսահատությունից թուլացած, Տիգրանուհին ընկավ գետին և ուժ չուներ ոտքի կանգնելու:Աստվածամայր Անահիտը հայտնվեց նրան, գրկեց և ասաց.- Ես գիտեմ քո վիշտը, զավա՜կս: Տիգրանուհին փարվեց Աստվածամայր Անահիտի կրծքին ու լաց եղավ.- Ասա ինձ, ո՛վ, Մա՜յր, ինչպե՞ս վարվեմ ես: Խոր թշնամություն ունի Աժդահակը Տիգրանի դեմ:
Ո՞Ւմ կողմը գնամ ես, ո՞ւմ դավաճանեմ: Տիգրանը իմ եղբայրն է, և ես նրա հետ կապված եմ արյունով. ես չեմ կարող դավաճանել իմ արյանը: Աժդահակն էլ իմ ամուսինն է, և ես նրա հետ կապված եմ իմ զավակներով. ես չեմ կարող դավաճանել իմ զավակներին: Ասա, ի՞նչ անեմ:Եվ Աստվածամայր Անահիտը ասաց.- Դժվար հարց ես տալիս, աղջիկս: Երբ մի հավք կտրվում է իր երամից և մտնում է ուրիշ երամի մեջ, ապա այդ երկու երամների փոխադարձ թշնամանքի առաջին զոհը հենց ինքն է լինում: Դու ծագումով Արի ես, իսկ մայրությամբ՝ Չարի: Եվ այդ երկու Ցեղերի թշնամանքից դու առաջինն ես զոհ լինելու, եթե չկարողանաս մեղմել նրանց թշնամանքը:Այնուհետև Տիգրանուհին ամեն կերպ փորձում էր համոզել Աժդահակին՝ մեղմելու իր թշնամանքը Տիգրանի նկատմամբ և հրաժարվելու իր չար մտադրությունից:- Ես երդվել եմ իմ Աստծուն, որ Տիգրանի արյունը պիտի զոհաբերեմ նրան, -պատասխանում է Աժդահակը և ավելի ու ավելի եռանդով նախապատրաստում է իր խարդավանքի իրագործումը:Տիգրանուհին հոգնած և հուսահատված կանգնում է Աժդահակի առջև և ասում.- Տիտանյան արքա՜, թե դու մեր Աստծուն խոստացել ես Արյաց արքայի արյունը զոհաբերել, ապա իմ մեջ հենց Արյաց արքայական արյունն է հոսում: Ես կամավոր զոհ կլինեմ և կազատեմ քեզ քո երդման ծանրությունից: Քո երեխաների մոր ինքնազոհաբերումը գուցե հագեցնի մեր Աստծո ծարավը և մեղմի քո մեջ այդ չար թշնամանքը:Ասաց Տիգրանուհին և դաշույնը մխրճեց իր կուրծքը:Աժդահակը շատ ողբաց իր սիրելի կնոջ մահը: Նա մեծ սուգ հայտարարեց ամբողջ Տիտանյան երկրում: Եվ քառասուն օր սուգ էր արվում: Քառասուն օր արգելված էր ծիծաղը, արգելված էին խաղն ու պարը և ամեն մի ուրախություն: Աժդահակը մի հոյակերտ դամբարան սարքել տվեց. Տիգրանուհու զմռսված մարմինը դրեց այնտեղ: Եվ դամբարանի ճակատին փորագրել տվեց. «Մայր աստվածային, կին նվիրյալ, քույր հավատարիմ»: Եվ տիտանյան Աստվածները՝ Վիշապն ու Յահվահը օծեցին Տիգրանուհու դամբարանը:Մինչ այդ դեռ չտեսնված ու չլսված սուգի լուրը հասավ Հայաստան: Տիգրանը շատ վշտացավ, բայց սուգ չարեց: Նա հավաքեց իր զորքը և պատրաստվեց պատերազմով պատժելու Աժդահակին և Տիգրանուհու մարմինը բերելու Հայաստան: Նա մեծ խարույկ վառեց, զոհ մատուցեց Հայր Արային ու Ամենազոր Վահագնին:-
Ո՛վ, Վահա՜գն, ո՛վ, Զորության Աստվա՜ծ, — կանչեց նա, — օծիր իմ սուրը, որ վիշապազուն այդ վիշապի մահաբեր գանգը փշրեմ, որ բարեկամ ձևանալով, իր օձաբարո գալարումներով օղակել է ինձ և փաթաթվել իմ պարանոցին: Զորավիգ եղիր ինձ, որ Աժդահակին տապալելով, հավիտենական գերությունից ազատեմ Տիգրանուհու մարմինը:Երբ Աժդահակը իմացավ, որ Տիգրանը Արյաց մեծ զորաբանակով արշավում էիր վրա, մտավ Տիգրանուհու դամբարան, ծնկի իջավ նրա առջև ու դառնությամբ ասաց.- Ո՛վ, սրբագո՜ւյնդ սրբերի մեջ, քեզ թվում էր, թե քո ինքնազոհությամբ կհաղթե՞ս մեր թշնամանքին: Տիգրանը վրեժով լցված, պիտի սպանի ինձ. ես էլ, վախենալով նրա վրեժից, պիտի սպանեմ նրան: Եվ մեր թշնամանքը կվերանա մեզանից մեկի մահով միայն: Եվ ես աղոթելու եմ իմ Աստծուն, խնդրելով հաղթություն միայն մի բանի համար, որ դու մնաս իմ երկրում՝ որպես մայրության, կնության, քույրության վեհագույն խորհուրդ:Եվ Աժդահակը մեծ զորք հավաքեց, զոհ մատուցեց իր Աստծուն ու գնաց Արյաց զորքին ընդառաջ:Հանդիպում են Արյաց ու Չարյաց զորաբանակները, և սկսվում է կատաղի ճակատամարտը: Կռիվը տևում է բավական երկար. քաջերը քաջերի հանդիպելով, մեկը մյուսին դյուրությամբ թիկունք չէր դարձնում: Կռվին վերջ է տրվում միայն այն ժամանակ, երբ քաջամարտիկ նիզակավոր Տիգրանը դեմ առ դեմ հանդիպում է Աժդահակին: Տիգրանն իր երկար նիզակով այնպես է հարվածում Աժդահակի կրծքին, որ երկաթե ամուր զրահը ջրի պես ճեղքելով, նրան շամփրում է նիզակի լայնաթև տեգին:Կռիվը ավարտվում է Տիգրանի փառահեղ հաղթանակով:
Հաղթական Տիգրանը արշավում է Տիտանյան երկրի մայրաքաղաք: Չի ավերում այն, ոչ մեկին վնաս չի տալիս: Նա կանգնում է Տիգրանուհու դամբարանի առջև և հրամայում է քանդել այդ դամբարանը և Տիգրանուհու զմռսված մարմինը տեղափոխել Հայաստան:Բայց Տիգրանի առջև կանգնում են Աժդահակի որդիները և ասում.- Ո՛վ, Արյաց արքա՜, դու հաղթական ես, այո, դու քո զորությամբ կարող ես ավերել ամբողջ մեր երկիրը, բայց մեր հոգիների վրա տեր չես կարող լինել: Սա քո քույրն է և նրա վրեժը լուծելու համար դու սրով մտար մեր երկիր: Բայց նա մեր մայրն է: Եվ մենք թույլ չենք տա, որ մեր մոր մարմինը պղծես, նրան տեղափոխելով Արարատ: Արարատը մեզ համար օտար հող է: ՈՒստի մեր մայրը օտար հողում չպետք է լինի: Թեև նա հրածին է, բայց հողածինների մայր է, և բոլոր հողածինների նման մեր Մայր Հողին պիտի հանձնվի:Տիգրանը բարկացավ, հանեց իր սուրը, որ սպանի այդ հանդուգն վիշապազուններին, բայց հանկարծ հայտնվեց Աստվածամայր Անահիտը, բռնեց նրա ձեռքը և ասաց.- Վրեժի մոլուցքը մթագնել է քո հոգին, զավա՜կս: Գիտցի՜ր, որ հաղթական սուրը պատժելու համար չէ միայն, այլ արդարություն հաստատելու համար է նաև: Տիգրանուհին ծագումով է միայն Արի, իսկ մայրությամբ նա Տիտան է: ՈՒստի նրա Արի եղբայրն իզորու չէ տնօրինելու նրա մարմինը: Այն տնօրինում են նրա Տիտան որդիները: Տիգրանը հնազանդվեց Աստվածամոր կամքին և Տիգրանուհու մարմինը հանձնեց նրա որդիներին: Նրանք իրենց մոր մարմինը հանեցին դամբարանից և մեծ պատվով հանձնեցին իրենց Մայր Հողին:Տիգրանը մասնակցեց Տիգրանուհու թաղմանը, ապա Աժդահակի ավագ որդուն կարգեց արքա և իր զորքը վերցրած վերադարձավ Հայաստան:
Մթնոլորտային ճնշում, բաշխումը երկրագնդի վրա
Ի՞նչ է մթնոլորտային ճնշումը:
Մթնոլորտային ճնշում: Երկրի ձգողական ուժի շնորհիվ` մթնոլորտի վերին շերտերը ճնշում են ստորին շերտերի, իսկ վերջիններս՝ նաև Երկրի մակերևույթի վրա: Այսինքն՝ օդն իր կշիռով ազդում է Երկրի մակերևույթի վրա, առաջացնում ճնշում: Մթնոլորտի կողմից Երկրի մակերևույթի և դրա վրա գտնվող առարկաների վրա գործադրած ճնշումը կոչվում է մթնոլորտային ճնշում։
Ի՞նչ սարքով են չափում մթնոլորտային ճնշումը:
Մթնոլորտային ճնշումը չափում են ճնշաչափ (բարոմետր) կոչվող սարքով:
Ինչպե՞ս է փոխվում մթնոլորտային ճնշումն ըստ բարձրության:
Չափումները ցույց են տալիս, որ մթնոլորտային ճնշումն ըստ բարձրության ենթարկվում է փոփոխության: Ըստ բարձրության՝ օդը նոսրանում է, իսկ ճնշումը՝ ընկնում:Դա է պատճառը, որ լեռների վրա ճնշումն ավելի փոքր է, քան հարթավայրերում:
Ի՞նչ է իզոբարը:
Քարտեզի վրա հավասար մթնոլորտային ճնշումները պատկերում են հատուկ տարված գծերով, որոնք կոչվում են իզոբարեր
Ի՞նչ են ցիկլոնը և անտիցիկլոնը:
Երկրագնդի վրա մթնոլորտային ցածր ճնշման մարզն անվանում են ցիկլոն, իսկ մթնոլորտային բարձր ճնշման մարզը՝ անտիցիկլոն:
Երևանում մթնոլորտային ճնշումը հավասար է 660 մմ բարձրությամբ սնդիկի սյան գործադրած ճնշմանը: Հաշվեք, թե նույն պահին ճնշումը որքա՞ն կլինի Սևանա Լճի ափին, եթե այն Երևանից բարձր է մոտ 1 կմ:եթե այն Երևանից բարձր է մոտ 1 կմ:660-100=560 մմ
Երկիր առանց սխալների
Ապրում էր մի մարդ,
Անհանգիստ մի մարդ:
Նա շրջագայել էր ողջ մոլորակով,
Փնտրել էր ամբողջ երկրով մեկ
Մի անսխալ երկիր:
Բայց, ցավոք, հույսերը զուր էին
Ամենուր հանդիպում էր սխալների՝
Ե՛վ հյուսիսում, և՛ հարավում,
Ամենափոքր տարածաշրջաններում
Ամենուր սխալներ էին:
Ուրեմն նա անիմա՞ստ էր փնտրում,
Ո՛չ, մենք դրա հետ համամիտ չենք:
Պետք է այլ նպատակ դնել:
Փնտրել լրիվ ուրիշ ճանապարհ.
Դադարել շրջել աշխարհից աշխարհ,
Անհանգստացնել ողջ մոլորակը,
Այլ քո երկրում պետք է շտկես
Սխալները մեկ առ մեկ:
- Մտովի շրջագայիր հերոսի հետ, գրիր, թե որ երկրներում շրջեցիք և ի՞նչ սխալներ տեսաք: ես շրջեցի ամեն երկրներով և տեսա որ ոչ մի երկիր չկա առանց սխալների որովհետև մարդիկ են գործում այդ սխալները և ամեն տեղ էլ կա վատ և լավ մարդիկ:
- Ի՞նչ սխալներ ես դու գործել, որոնց համար զղջացել ես: ես ամեն ինչ նոր եմ սովորում և գործում եմ սխալներ բայց սովորում եմ իմ սխալներից բայց եղել է որ նույն սխալը կրկնել եմ դրա համար եմ զղջում:
- Ի՞նչ է սխալը: երբ մեկը մի բան է անում և իր առածը վնաս է պատճառում կամ նեղացնում է ինչ որ մեկին դա սխալ է:
We All Have Our Own Lives
In a village nestled amidst emerald valleys lived a dog named Rusty. Unlike his wild cousins, Rusty enjoyed a life of comfort and routine. He had a warm bed by the hearth, a belly full of scraps from his kind master, and days filled with playful chases in the sun-drenched fields.
One blustery winter night, a starving wolf named Fang stumbled upon the village. Weak and weary, he sought refuge from the biting wind and gnawing hunger. He found Rusty basking in the warm glow of the master’s cottage.
“Spare a scrap, good friend?” Fang rasped, his eyes gleaming with desperation.
Rusty, despite his comfortable life, knew the hardship of an empty stomach. He shared his supper with the wolf, feeling a pang of sympathy for his wild kin.
“Stay with me,” Rusty offered, “My master is kind, and there’s always warmth and food by the fire.Fang hesitated. The offer was tempting, but his heart belonged to the moonlit forests and the thrill of the hunt. He glanced at Rusty, his collar glinting in the firelight.
“But your freedom seems…confined,” Fang remarked, his voice laced with curiosity.
Rusty looked down at his collar, a symbol of his security but also a reminder of his limitations. He sighed. “Perhaps, but I have no fear of hunger or the bite of winter. And Master’s affection fills my days with joy.”
Fang spent the night by the fire, listening to Rusty’s tales of life with the master. He witnessed the master’s gentle touch and the love shared between them. But with the rising sun, the call of the wild grew stronger.
“Thank you, friend, for your kindness,” Fang said, his voice filled with newfound resolve. “But my path lies amongst the trees, under the open sky.”
Rusty, although a little sad, understood. He bid Fang farewell, watching as the wolf melted into the snow-covered forest, a silhouette of freedom against the dawn.
As the seasons turned, Rusty continued his life of comfort, but Fang’s image remained etched in his memory. He learned that happiness takes many forms, and freedom’s song sings differently in each heart. The wolf’s visit had been a gentle reminder that contentment comes not just from comfort, but from embracing the choices we make, whether bound by a collar or guided by the stars
Moral: The moral of the story is that while comfort and security are valuable, so too is the freedom to choose one’s own path. True happiness lies in finding contentment in the choices we make, whether they lead us to cozy cottages or moonlit forests. Remember, the heart’s song can be sung in many keys, and each path holds its own unique melody.
Զմրուխտ հովիտների մեջ տեղավորված գյուղում ապրում էր Ռաստի անունով մի շուն: Ի տարբերություն իր վայրի զարմիկների՝ Ռաստին վայելում էր հարմարավետ և առօրյա կյանք: Նա տաք անկողին ուներ օջախի մոտ, փորը լցված իր բարի տիրոջ գրություններով և օրեր՝ լի ժիր հալածանքներով արևից հեղեղված դաշտերում։
Ձմեռային մի աղմկոտ գիշեր գյուղի վրա պատահեց մի սովամահ գայլ՝ Ֆանգ անունով: Թուլացած ու հոգնած նա ապաստան էր փնտրում կծող քամուց ու կրծոտ քաղցից։ Նա գտավ, որ Ռաստիին տիրում էր վարպետի տնակի ջերմ փայլը։
Խնայե՞լ մի ջարդոն, լավ ընկեր,- բղավեց Ֆանգը, նրա աչքերը փայլում էին հուսահատությունից:
Ռաստին, չնայած իր հարմարավետ կյանքին, գիտեր դատարկ ստամոքսի դժվարությունը։ Նա իր ընթրիքը կիսեց գայլի հետ՝ ցավակցելով իր վայրի ազգականի հանդեպ։
«Մնա ինձ հետ,- առաջարկեց Ռաստին,- իմ տերը բարի է, և կրակի մոտ միշտ ջերմություն և ուտելիք կա»:
ֆանգը տատանվեց։ Առաջարկը գայթակղիչ էր, բայց նրա սիրտը պատկանում էր լուսնյակ անտառներին և որսի հուզմունքին։ Նա հայացք նետեց Ռաստիին, որի օձիքը փայլում էր կրակի լույսի տակ։
«Բայց ձեր ազատությունը կարծես թե… սահմանափակ է», — նկատեց Ֆանգը, նրա ձայնը համակված էր հետաքրքրությունից:
Ռաստին ցած նայեց իր օձիքին, որը նրա անվտանգության խորհրդանիշն էր, բայց նաև հիշեցնում էր իր սահմանափակումների մասին: Նա հառաչեց։ «Գուցե, բայց ես ոչ սովից եմ վախենում, ոչ ձմռան խայթոցից, և Վարպետի ջերմությունը ուրախությամբ է լցնում իմ օրերը»:
ֆանգը գիշերը անցկացրեց կրակի մոտ՝ վարպետի հետ լսելով Ռուստիի կյանքի հեքիաթները։ Նա ականատես եղավ վարպետի նուրբ հպմանը և նրանց միջև կիսված սիրուն: Բայց ծագող արևի հետ վայրի բնության կանչն ավելի ուժեղացավ։
«Շնորհակալ եմ, ընկեր, քո բարության համար», — ասաց Ֆանգը, նրա ձայնը լցված էր նոր վճռականությամբ: «Բայց իմ ճանապարհն ընկած է ծառերի մեջ, բաց երկնքի տակ»:
Ռաստին, թեև մի քիչ տխուր, հասկացավ. Նա հրաժեշտ տվեց Ֆանգին, դիտելով, թե ինչպես է գայլը հալվում ձյունածածկ անտառի մեջ, ազատության մի ուրվագիծ լուսաբացին:
Սեզոնները փոխվեցին, Ռաստին շարունակեց իր հարմարավետ կյանքը, բայց Ֆանգի կերպարը մնաց դաջված նրա հիշողության մեջ: Նա սովորեց, որ երջանկությունը տարբեր ձևեր ունի, և ազատության երգը տարբեր կերպ է երգում յուրաքանչյուր սրտում: Գայլի այցը մեղմ հիշեցում էր, որ գոհունակությունը գալիս է ոչ միայն հարմարավետությունից, այլ մեր կատարած ընտրությունների ընդունումից, անկախ նրանից՝ կապված օձիքով, թե առաջնորդվելով աստղերով:
Բարոյականություն. Պատմության բարոյականությունն այն է, որ թեև հարմարավետությունն ու անվտանգությունը արժեքավոր են, նույնքան արժեքավոր է նաև սեփական ճանապարհն ընտրելու ազատությունը: Իսկական երջանկությունը կայանում է նրանում, որ գոհունակություն գտնենք մեր կատարած ընտրություններից, անկախ նրանից՝ դրանք մեզ տանում են դեպի հարմարավետ քոթեջներ, թե լուսնոտ անտառներ: Հիշեք, որ սրտի երգը կարելի է երգել բազմաթիվ ստեղներով, և յուրաքանչյուր ճանապարհ կրում է իր յուրահատուկ մեղեդին:
Վաճառականի խիղճը․ Ղ․ Աղայան
Գրի՛ր կապույտ գրված բառերի հոմանիշները:
եղելությունը -իրողություն երեկո-իրիկուն առավոտը-լուսածագ վաղ-շուտ փեշակ-Արհեստ մինուճար-միայնակ որդի
Բացատրի՛ր կարմիրով գրված նախադասությունները:
ուզում եմ մի քանի տարուց հետո իմ որդու պտուղը ուտեմ-իմ որդին մեծանա և մեզ հոգ տանի
ռոճիկի մասին երկար խոսելուց հետո գյուղացին թողնում է վաճառականի խղճին- վճառումը թողնում է որ վաճառականը որոշի թե ինչքան է վճառելու
- Արդարացրո՛ւ կամ մեղադրի՛ր
- վաճառականին, վաճառական-ես նրան մեղադրում եմ որովհետև նա անարդար էր գործակատար-ես նրան արդարացնում էմ որովհետև նա իր իրավունքն էր պաշտպանում
Ուսումնական գարուն
«Ուսումնական գարուն» նախագիծ
1․Երևան քաղաքի առաջին Սմարթ այգի․
Երևանի <<Սմարթ այգին>> Երևանի 2800 ամյակին ՝ Ռոմիկ, Վահե և Վիգեն Բադալյանների նվերն է։ Այն հիմնվել է «Վահագն Բադալյան» բարեգործական հիմնադրամի միջոցներով: Սմարթ այգին նորություն է մեր իրականության մեջ, այնտեղ կա շախմատի և սքեյթբորդի հրապարակ՝ թեք հարթակներով, փոքրիկների համար նախատեսված խաղահրապարակ, բեմ՝ որ կարող է ծառայել ամենատարբեր միջոցառումների իրագործման համար․

Այգին լուսավորում են «խելացի» լամպերը, կա Wi-Fi, նստարանների մոտ և կանգառում՝ գաջեթների լիցքավորիչներ: Այս այգու ամենակարևոր առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ կառուցված է թեքահարթակներ սահմանափակ կարողություններ ունեցող անձանց համար։
2 ․ Բուսաբանական այգին, նույն ինքը Բուսաբը երևանցիների ամենասիրելի վայրերից մեկն է ։ Խիտ ու փարթամ բուսականությունը թույլ կտա ձեզ լիարժեք հանգստանալ և վայելել թթվածինն իր ամբողջ օգտակարությամբ։

Այգին հիմնադրվել է 1935 թվականին անվանի գիտնականներ՝ Ա.Կ. Մաղաքյանի, Ա.Ա. Հախվերդովի և Ն.Վ. Միրզոևայի կողմից (տարածքը՝ 80 հա, 1100 բուսատեսակ)։ ՀՀ ԳԱԱ Բուսաբանության այգու տարածքում հողամասի տարբեր էքսպոզիցիոն մանրապուրակներում ներկայացված են բուսաբանաաշխարհագրական տեսանկյունից մի շարք հետաքրքիր տեսակներ, ինչպես նաև վայրի դեղատու, տնտեսապես արժեքավոր, գեղազարդ և բազմաթիվ այլ տեսակներ։ Բացի այդ, կոլեկցիոն հողամասում ներկայացված են Հայաստանի մշակովի բույսերի վայրի ցեղակիցների մոտ 200 տեսակ /30 ցեղից/` հատիկավորներ, հատիկաընդավորներ, բանջարաբույսեր, հատապտղայիններ, համեմունքային և այլն։
3․Նանսենի անվան այգի
Նանսենի այգին գտնվում է Նոր Նորք համայնքի առաջին զանգվածի համանուն՝ Ֆրիտյոֆ Նանսենի անվան փողոցում։ Այգին առավել հայտնի է որպես Գայի արձանի այգի, կամ ՝ Մասիվի այգի անուններով։
Այդտեղ է գտնվում Նանսենի անվան թանգարանը, Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին ինչպես նաև մի շարք հայտնի քանդակագործների ստեղծագործություններ։

4․Թաթուլ Կրպեյանի անվան զբոսայգին գտնվում է Գայի պողոտայի և Լվովյան փողոցի հատման տարածքում։
Այգին անվանակոչվել է Հայաստանի ազգային հերոս Թաթուլ Կրպեյանի անունով ։ Զբոսայգին կառուցվել է Երևանի համայնքային 2014 թվականի ծրագրերի և Թաթուլ Կրպեյանի ծննդյան 50-ամյակին նվիրված միջոցառումների շրջանակներում։ Այգու մակերեսը կազմում է 5,64 հա։

Այս այգու ստեղծման գաղափարի հիմքումընկած է Ճարտարապետաշինարարական համալսարանի ուսանողների նախաձեռնությունը։
5․ Լիոնի այգին կամ Թոխմախի այգին հանրային զբոսայգի է Էրեբունի վարչական շրջանում, այն Զբաղեցնում է 17 հա տարածք։ Այստեղ է գտնվում Վարդավառ արհեստական լիճը, որի մակերեսը կազմում է 8 հա։

Արհեստական լիճը ստեղծվել է դեռևս մ.թ.ա. 8-րդ դարում, հայոց արքա Արգիշտի Ա-ի օրոք։ Լճում կա հուշաքար, որտեղ նշված է, որ շուրջ 3 հազարամյակ առաջ Արգիշտի թագավորը կառուցել է այս լիճը և կոչել Արգիշտի ծով։ Նա այն կառուցել է Էրեբունի բերդաքաղաքը Հրազդան գետից հոսող և այստեղ կուտակվող ջրով ապահովելու համար։
spring break




Լրացրեք առաջադրանքը՝ տեղադրելով have, have got, has, has got
- You …have got…a key.
- He has got……glasses /ակնոց/
- They have got….a present/ նվեր/
- I have….a bike.
- It has……four legs.
- We have hot….a house.
- She …has got.a plant.
- You have got….a doll.
Տեղադրեք have , has և նախադասությունները դրաձրեք հարցական, ժխտական:
օրինակ՝ I have got a dog. Have I got a dog? I have not/haven’t got a dog.
She has got a book. Has she got a book? She hasn’t got a book.
- It …has…four legs.has it got four legs? it hasn’t got four legs
- We have….a house. have we got a house? we haven’t got a house
- She has….a plant. has she got a plant? she hasn’t got a plant
- You have….a doll. have you got a doll? You haven’t got a doll.



Ուսումնական գարուն
Գարնան սկսում են պարտիզպուրակային աշխատանքները ես տեղեկություններ եմ հավաքել պտղատու ծառերի էտի մասին:Պտղատու ծառերի էտի և ձևավորման աշխատանքները կատարելիս անհրաժեշտ է հաշվի առնել պատվաստակալը, սորտը, տնկման խտությունը, մշակության, պարարտացման, ոռոգման, հիվանդությունների և վնասատուների դեմ պայքարի միջոցառումները: Ծառերը պետք է ձևավորել, թողնելով 5-7 ամուր կմախքային ճյուղեր, որը պետք է համապատասխանի պտղատեսակի և սորտի կենսաբանական առանձնահատկություններին և մոտ լինի նրա բնական կառուցվածքին:
Էտը և ձևավորումը նպատակային այն միջոցառումն է, որը անմիջապես ներգործում է ծառի վրա և հնարավորություն է տալիս.
1. Սննդանյութերի նպատակահարմար բաշխումը ծառի աճող և պտղաբերող օրգանների միջև:
2. ՈՒժեղացնել երիտասարդ ծառերի աճակալող ճյուղիկների և պտղագոյացումների զարգացումը, արագացնել նրանց անցումը ապրանքային բերքատվության շրջան:
3. Ակտիվ վիճակում պահպանել ծառի աճեցողությունը ու բերքատվությունը: